Mua bán doanh nghiệp là gì? Quy trình mua bán doanh nghiệp như thế nào?

Mua bán doanh nghiệp là hoạt động chuyển nhượng quyền sở hữu và quản lý doanh nghiệp từ người bán sang cho người mua. Hoạt động mua bán doanh nghiệp được thực hiện thông qua hình thức mua lại một phần hoặc toàn bộ tài sản hoặc cổ phần, vốn góp hoặc quyền sở hữu doanh nghiệp từ người bán. Luật Nguyễn sẽ phân tích cụ thể về hoạt động mua bán doanh nghiệp thông qua bài viết dưới đây.

Mua bán doanh nghiệp là gì?

Mua bán doanh nghiệp là một hoạt động thuộc nhóm M&A (Mergers and Acquisitions) – hoạt động của một doanh nghiệp dành quyền kiểm soát đối với doanh nghiệp khác thông qua hình thức sáp nhập hoặc mua lại một phần hoặc toàn bộ số cổ phần, vốn góp, tài sản của doanh nghiệp kia. 

Thông thường, các công ty lớn hoặc những tập đoàn lớn sẽ mua lại những công ty nhỏ hơn đang trong tình trạng khó khăn về kinh tế để tạo ra một công ty mới có sức cạnh tranh lớn nhưng lại giảm thiểu về mặt chi phí thành lập doanh nghiệp. 

Tại khoản 4 Điều 29 Luật Cạnh tranh năm 2018 thì mua lại doanh nghiệp được quy định là “việc một doanh nghiệp trực tiếp hoặc gián tiếp mua toàn bộ hoặc một phần vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối doanh nghiệp hoặc một ngành, nghề của doanh nghiệp bị mua lại”. Theo quy định này thì có thể hiểu một doanh nghiệp có quyền mua lại những doanh nghiệp khác để kiểm soát, chi phối hoạt động của doanh nghiệp đó mà không quy định loại hình doanh nghiệp được phép mua bán.

Trên thực tế vẫn diễn ra hoạt động mua bán các loại hình công ty khác nhau thông qua hình thức chuyển nhượng vốn góp đối với loại hình Công ty TNHH hoặc chuyển nhượng cổ phần đối với Công ty cổ phần. 

Mua bán doanh nghiệp là gì?

Như vậy, từ những quy định trên có thể hiểu hoạt động mua bán doanh nghiệp là hoạt động doanh nghiệp mua lại một phần hoặc toàn bộ tài sản của doanh nghiệp khác để thâu tóm, kiểm soát và thống lĩnh một phần hoặc toàn bộ doanh nghiêp bị mua lại thông qua hình thức sau:

• Mua bán toàn bộ doanh nghiệp tư nhân;
• Nhận chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ cổ phần đối với Công ty Cổ phần;
• Nhận chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn góp đối với Công ty TNHH.

Quy trình mua bán doanh nghiệp

Như đã phân tích trên thì việc mua bán doanh nghiệp được thực hiện thông qua 03 hình thức: mua bán, chuyển nhượng cổ phần hoặc chuyển nhượng vốn góp đối với từng loại hình doanh nghiệp cụ thể. Do đó, đối với từng hình thức mua bán khác nhau của từng loại hình công ty khác nhau thì quy trình mua bán doanh nghiệp được thực hiện như sau:

Quy trình mua bán doanh nghiệp tư nhân

Theo quy định tại Điều 192 Luật Doanh nghiệp năm 2020, chủ doanh nghiệp tư nhân có quyền quyết định bán lại doanh nghiệp của mình cho cá nhân hoặc doanh nghiệp khác. Việc mua bán doanh nghiệp tư nhân được thực hiện theo trình tự các bước sau:

Bước 1: Bên bán và bên mua đàm phán, thoả thuận về việc mua bán:

Đây là bước quan trọng và cần có để bảo đảm cho việc mua bán doanh nghiệp tư nhân được diễn ra trên thực tế. Việc mua bán doanh nghiệp tư nhân cũng như các giao dịch mua bán trong dân sự khác phải có sự đàm phán, thoả thuận và thống nhất của các bên để đi đến việc ký kết Hợp đồng mua bán doanh nghiệp tư nhân.

Hợp đồng mua bán doanh nghiệp tư nhân là căn cứ, là cơ sở pháp lý để bên mua thực hiện các thủ tục đăng ký thay đổi chủ doanh nghiệp theo quy định của pháp luật doanh nghiệp hiện hành.

Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân:

Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ký hợp đồng mua bán doanh nghiệp tư nhân thì bên mua cần thực hiện đăng ký thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân theo quy định tại Điều 54 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ, tài liệu sau:

• Thông báo thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân có chữ ký của cả người mua và người bán (được thực hiện theo mẫu tại Phu lục II-3 được ban hành kèm theo Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT);
• Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đói với người mua;
• Hợp đồng mua bán doanh nghiệp tư nhân hợp lệ.

Quy trình, thủ tục mua bán doanh nghiệp

Bước 3: Nộp hồ sơ đăng ký thau đổi chủ doanh nghiệp tư nhân tại Phòng Đăng ký kinh doanh:

Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi doanh nghiệp đã làm thủ tục đăng ký kinh doanh trước đó tiếp nhận hồ sơ và trao Giấy biên nhận cho người nộp hồ sơ đăng ký thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân.

Phòng Đăng ký kinh doanh kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ,  giải quyết những hồ sơ hợp lệ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp cho doanh nghiệp tư nhân thể hiện thông tin chủ doanh nghiệp mới là bên mua doanh nghiệp tư nhân.

Lưu ý: Hiện nay việc thực hiện thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân có thể thực hiện trực tuyến theo quy trình trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (địa chỉ website: https://dangkyquamang.dkkd.gov.vn ).

Quy trình chuyển nhượng cổ phần của Công ty Cổ phần

Việc mua bán Công ty Cổ phần được thực hiện thông qua hình thức chuyển nhượng cổ phần của công ty. Việc chuyển nhượng cổ phần được thực hiện theo trình tự, thủ tục sau:

Bước 1: Tổ chức cuộc họp Đại hội đồng cổ đông để ra quyết định về việc chuyển nhượng cổ phần:

Bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng sẽ thoả thuận về việc chuyển nhượng cổ phần. Công ty cổ phần sẽ tổ chức cuộc họp Đại hội đồng cổ đông để ra quyết định chuyển nhượng cổ phần với các nội dung như: số lượng cổ phần được chuyển nhượng, giá chuyển nhượng,…

Trong trường hợp bên mua muốn mua lại và nắm quyền quản lý, điều hành công ty cổ phần để phù hợp với bản chất mua bán doanh nghiệp mà bài viết đang đề cập thì phải nhận chuyển nhượng số lượng cổ phần, nắm đa phần số cổ phần mà công ty đã phát hành.

Bước 2: Thực hiện ký kết Hợp đồng chuyển nhượng cổ phần:

Theo quy định tại khoản 2 Điều 127 Luật Doanh nghiệp năm 2020, việc chuyển nhượng cổ phần được thực hiện theo hình thức Hợp đồng chuyển nhượng hoặc giao dịch trên thị trường chứng khoán. Cụ thể như sau:

• Trong trường hợp chuyển nhượng cổ phần thông qua Hợp đồng chuyển nhượng thì Hợp đồng chuyển nhượng phải có chữ ký của bên chuyển nhượng, bên nhận chuyển nhượng hoặc người đại diện theo uỷ quyền của các bên ký;
• Trong trường hợp giao dịch trên thị trường chứng khoán thì việc chuyển nhượng được thực hiện theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

Bước 3: Lập biên bản xác nhận việc hoàn thành thủ tục chuyển nhượng cổ phần;

Bước 4: Mở cuộc họp Đại hội đồng cổ đông để thông qua việc chuyển nhượng cổ phần;

Quy trình, thủ tục mua bán doanh nghiệp

Bước 5: Thực hiện đăng ký thay đổi cổ đông và thay đổi người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần:

Việc thực hiện đăng ký thay đổi được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 50 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP. Cụ thể như sau:

Về mặt hồ sơ đăng ký thay đổi bao gồm các giấy tờ, tài liệu sau:

• Quyết định của Đại hội đồng cổ đông về việc chuyển nhượng cổ phần;
• Biên bản cuộc họp của Đại hội đồng cổ đông về việc thay đổi người đại diện theo pháp luật;
• Nghị quyết của Đại hội đồng cổ đông về việc thay đổi người đại diện theo pháp luật;
• Thông báo về việc thay đổi người đại diện theo pháp luật (thực hiện theo mẫu Phụ lục II-2 được ban hành kèm theo Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT);
• Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo pháp luật mới của công ty.

Sau khi chuẩn bị hồ sơ gồm đầy đủ giấy tờ, tài liệu trên, công ty cổ phần sẽ nộp hồ sơ đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp đến Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi công ty đặt trụ sở chính. Phòng Đăng ký kinh doanh sẽ trao Giấy biên nhận cho người nộp hồ sơ.

Sau đó kiểm tra tính hợp lệ và giải quyết yêu cầu đối với hồ sơ hợp lệ. Phòng Đăng ký kinh doanh sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp cho công ty cổ phần với thông tin về người đại diện theo pháp luật mới là người nhận chuyển nhượng phần đa số cổ phần công ty.

Quy trình chuyển nhượng vốn góp đối với Công ty TNHH

Việc mua lại Công ty TNHH được thực hiện theo hình thức chuyển nhượng phần vốn góp. Việc mua lại Công ty TNHH được thực hiện theo trình tự các bước sau:

Bước 1: Đàm phán, ký kết hợp đồng mua lại phần vốn góp của thành viên Công ty TNHH:

Việc mua lại phần vốn góp của thành viên Công ty TNHH được quy định cụ thể tại Điều 52 Luật Doanh nghiệp năm 2020. Việc mua bán phần vốn góp được thực hiện thông qua đàm phán. Để có thể mua lại công ty TNHH và trở thành chủ sở hữu/ đồng sở hữu công ty và có thể quản lý công ty TNHH thì bên mua phải mua được số lượng lớn phần vốn góp. Có nghĩa là tỷ lệ phần vốn góp mua được càng lớn, thâu tóm phần đa sẽ trở thành chủ sở hữu mới của Công ty TNHH.

Sau khi thoả thuận, đàm phán thì bên bán và bên mua sẽ ký kết Hợp đồng chuyển nhượng vốn góp có chữ ký của bên chuyển nhượng, bên nhận chuyển nhượng hoặc chữ ký của người đại diện theo uỷ quyền của các bên.

Bước 2: Thông báo về việc thay đổi thành viên góp vốn:

Sau khi hoàn thành việc ký kết Hợp đồng chuyển nhượng phần vốn góp, công ty TNHH sẽ thông báo với các thành viên còn lại (nếu có) về việc thay đổi thành viên góp vốn và lập biên bản họp của Hội đồng thành viên về việc thay đổi thành viên góp vốn.

Bước 3: Đăng ký thay đổi thành viên do chuyển nhượng phần vốn góp theo quy định:

Đối với mô hình Công ty TNHH thì sẽ được phân chia thành 02 loại hình công ty nhỏ: Công ty TNHH 1 thành viên và Công ty TNHH 2 thành viên trở lên. Việc đăng ký thay đổi thành viên của từng doanh hình được thực hiện theo thủ tục khác nhau, cụ thể:

Đối với Công ty TNHH 2 thành viên trở lên:

Việc đăng ký thay đổi được thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 52 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP. Hồ sơ đăng ký thay đổi bao gồm:

• Thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp (thực hiện theo mẫu Phụ lục II-1 được ban hành kèm theo Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT);
• Danh sách thành viên Công ty TNHH 2 thành viên trở lên (phải bao gồm chữ ký của thành viên mới và thành viên vó phần vốn góp thay đổi);
• Nghị quyết, quyết định và bản sao Biên bản cuộc họp Hội đồng thành viên về việc tiếp nhận thành viên mới;
• Giấy tờ xác nhận việc góp vốn của thành viên mới;
• Bản sao giấy tờ pháp lý của thành viên mới;
• Văn bản của Cơ quan đăng ký đầu tư chấp thuận về việc mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đối với trường hợp thực hiện thủ tục đăng ký mua phần vốn góp theo quy định của Luật Đầu tư 2020.

Quy trình chuyển nhượng vốn góp đối với Công ty TNHH

Đối với Công ty TNHH 1 thành viên

Người nhận chuyển nhượng toàn bộ vốn điều lệ của Công ty TNHH 1 thành viên chuẩn bị hồ sơ theo quy định tại khoản 1 Điều 53 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP, bao gồm:

• Thông báo thay đổi chủ sở hữu Công ty TNHH 1 thành viên (thực hiện theo mẫu Phụ lục II-4 được ban hành kèm theo Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT);
• Bản sao giấy tờ pháp lý hợp lệ của bên nhận chuyển nhượng;
• Bản sao Điều lệ sửa đổi, bổ sung của công ty;
• Hợp đồng chuyển nhượng phần vốn góp hoặc các Giấy tờ chứng minh việc hoàn tất chuyển nhượng phần vốn góp;
• Văn bản của Cơ quan đăng ký đầu tư chấp thuận về việc mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đối với trường hợp thực hiện thủ tục mua phần vốn góp theo quy định của Luật Đầu tư 2020.

Sau khi chuẩn bị hồ sơ gồm đầy đủ giấy tờ, tài liệu trên thì Công ty TNHH 1 thành viên/ 2 thành viên trở lên sẽ nộp hồ sơ đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp đến Phòng Đăng ký kinh doanh nơi công ty đặt trụ sở chính. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Phòng Đăng ký kinh doanh sẽ trao Giấy biên nhận, kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp cho công ty với thông tin thay đổi.

Trên đây là những thông tin về nội dung mua bán doanh nghiệp mà Luật Nguyễn ACE cung cấp tới quý doanh nghiệp. Với nhiều năm kinh nghiệm trong việc cung cấp các dịch vụ về mua bán doanh nghiệp, chúng tôi đảm bảo sẽ cung cấp mọi vấn đề pháp lý cho khách hàng có nhu cầu mua bán doanh nghiệp theo quy định pháp luật.

Nếu quý khách hàng đang muốn tìm hiểu về hoạt động mua bán doanh nghiệp nhưng không biết nên thực hiện những công việc gì hãy liên hệ với Luật Nguyễn để được hỗ trợ dịch vụ trọn gói, nhanh chóng và đúng quy định pháp luật. Chúng tôi cam kết là đơn vị cung ứng dịch vụ mua bán doanh nghiệp uy tín, chuyên nghiệp với giá thành phù hợp nhất tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.